De zin van huilen bij een baby

Vraag een arts die vaak in Afrikaanse landen komt eens wat hem het meest opvalt wanneer hij weer in Nederland komt: ‘Zodra ik op Schiphol geland ben, hoor ik overal huilende en schreeuwende kinderen. In Afrika hoor je dit gewoon niet.’

Een baby huilt uit zijn of haar behoefte. De enige manier waarop je baby luid en duidelijk kan communiceren, is door te huilen. Wist je trouwens dat er bij elke behoefte een andere huilklank past? Zodra je deze verschillende manieren van huilen herkent door midden van Dunstan babytaal, begrijp je de behoeftes van je baby nog beter.

In Nederland is het horen huilen van een baby bijna normaal te noemen. Niemand kijkt op van een huilende baby, al vinden we het allemaal wel zielig of reageren we erop door spontaan een toeschietreflex te hebben. Eigenlijk zouden we het liefst die huilende baby (of later een huilend kind) zo snel mogelijk weer stil krijgen. Daar is ons oerinstinct weer…

Dat oerinstinct gewoon volgen is alleen nog niet zo gemakkelijk vanwege al die adviezen van buitenaf. Klopt het gevoel dat je hebt wel? Onze oma, of misschien nog wel je moeder, zegt immers: ‘Huilen is goed voor de longen van je baby’ of ‘Door het steeds op te pakken verwen je het. Het moet maar leren wachten op zijn beurt.’

Zonder de moeders in de generaties voor je direct te veroordelen, is het goed je te beseffen dat dit aangeleerd gedrag is. Ze wisten niet beter. Dit waren toen de heersende normen en adviezen. Ook onze moeders en grootmoeders kunnen blijven leren. Als kind kun je hen informeren. Wanneer wij grootouders zijn geworden, wacht ons hetzelfde lot: onze kinderen komen weer met andere visies over de opvoeding dan dat wij in de huidige maatschappij meekrijgen.

Je gevoel klopt
Inmiddels verschijnen er steeds meer onderzoeken waaruit blijkt dat het laten huilen van je baby niet wenselijk of zelfs schadelijk is voor de hersenen van je baby. Je gevoel om je baby op te pakken wanneer het huilt klopt dus!

Alléén huilen verhoogt de stresshormonen bij je kindje en zelfs als het ogenschijnlijk rustig slaapt nadat het zichzelf in slaap heeft gehuild, zijn de spiegels cortisol (het stresshormoon) nog duidelijk aanwezig bij je baby. Dat is een teken dat je baby nog steeds stress ervaart in zijn lijfje.

Een baby die ‘veilig huilt’ doordat het tijdens het huilen tegen mamma aanligt ervaart ook stress, maar in mindere mate. Bovendien keren de bloeddruk, hartslag en het level aan stresshormonen weer sneller terug naar de oorspronkelijke waardes.

Alle baby’s huilen. Dit draagt zelfs in de eerste weken en maanden bij aan de ontwikkeling van de hersenen. De frequentie van het huilen (dus hoe vaak je kindje huilt) zal per kind niet veel verschillen. De duur van het huilen verschilt enorm, tot wel dubbel zo lang!, wanneer je kindje wel of niet gedragen wordt.

‘Maar waarom voelt een baby zich zo gestresst als het alleen ligt?’ is vaak de volgende vraag.

Je baby’s innerlijke alarm gaat af op het moment dat het alleen ligt: er is namelijk geen warmte (en zonder warmte kan ik niet overleven), er is geen voeding (en zonder voeding kan ik niet overleven) en er is geen bescherming tegen roofdieren (en dan kan ik niet overleven). Alles in je baby schreeuwt letterlijk om hulp.

Dat er altijd warmte beschikbaar is door middel van warme kleding, dekentjes en kruiken, beseft je baby niet. Dat mama altijd in de buurt is om bij de eerste hongersignalen te kunnen voeden, beseft je baby niet. Dat er tegenwoordig geen roofdieren meer rondlopen en je baby beschermt ligt tegen ander ‘groot kwaad’ (broers, zussen of de kat die graag bij de baby wil liggen) in de box of wieg, beseft je baby niet. Kortom: de gemakken van onze moderne samenleving zijn nog niet tot je baby doorgedrongen. Zijn instinct vraagt nog steeds om de drie basisbehoeften: warmte, voeding en bescherming. Zodra je kind daar een gebrek aan ervaart, zal het je dat laten weten.

Nestblijvers, nestvlieders en dragers
‘In den beginne’ leefden we in holen en later in hutten. Lang werd gedacht dat er twee type dieren waren. Nestblijvers en nestvlieders. Nestblijvers zijn dieren die na hun geboorte in het nest blijven, zoals katten en vossen. Nestvlieders zijn dieren die na hun geboorte direct het nest verlaten, vaak omdat er geen sprake is van een nest, maar van een kudde. Dit zijn dieren zoals paarden en giraffen. Zij kunnen direct na de geboorte staan.

Een nestblijver:

• is doof en blind bij de geboorte;
• kan zich een tijdje warm houden zonder moeder, want het heeft vaak meerdere broertjes en zusjes waar het tegenaan kruipt;
• is stil wanneer de moeder het nest verlaat om voedsel te zoeken;
• het nest is verborgen en beschermt de jongen.

Zou een nestblijver geluid maken wanneer de moeder het nest verlaat dan vormen ze een gemakkelijke prooi voor eventuele roofdieren.

Een nestvlieder:

• kan zien en horen bij de geboorte;
• kan zich warm houden zonder moeder;
• staat direct na de geboorte, zodat het met zijn moeder mee kan op zoek naar voedsel;
• moeder (en de rest van de kudde) beschermt het jong.

Zou een nestvlieder niet direct kunnen lopen, dan is het zowel een gevaar voor het jong als voor de moeder: ze is namelijk vaak niet in staat om het jong in haar eentje voldoende bescherming te geven tegen eventuele roofdieren.

Dan is er nog een soort die eigenlijk niet onder beide soorten te scharen valt: de dragers.

Een mensenbaby:

• kan zien en horen bij de geboorte;
• heeft moeite met zichzelf warm houden zonder moeder;
• maakt geluid wanneer de moeder het alleen laat;
• moeder (en de rest van het gezin) beschermt het jong.

Een mensenbaby die geluid maakt is een potentieel gevaar voor de hele groep mensen vanwege eventuele roofdieren, dus moet worden gesust. Zie daar je oerinstinct.

Je baby heeft grijpreflexen die vanaf de geboorte duidelijk zichtbaar zijn: heel vroeger, toen we nog lange haren hadden net als apen tegenwoordig nog, greep de baby zich aan mamma vast. Die lange haren hebben we al lang niet meer, maar de grijpreflexen zijn voor een baby biologisch zo van levensbelang dat ze nog altijd aanwezig zijn.

Wel leuk om te weten: de grijpreflexen van een aapje ontwikkelen zich razendsnel door, ook na de geboorte. Daarvoor is heel veel energie nodig. Deze energie hebben mensen niet meer beschikbaar voor hun grijpreflexen, omdat onze hersenen zich steeds verder ontwikkelt hebben en deze energie opeisen.

Samengevat
Een baby huilt niet voor niets. Enerzijds is huilen de eerste weken en maanden nodig voor het rijpen van het zenuwstelsel. Anderzijds is huilen ook duidelijk een poging om te communiceren dat er iets mist in de basisbehoeften van warmte, voeding of bescherming. Alléén huilen zorgt voor stress bij je baby. Huilen terwijl je je baby vasthoudt, zorgt ervoor dat het zich ondanks het huilen lichamelijk toch redelijk rustig houdt. Elke baby huilt, maar de duur van het huilen kan wel tot 56% afnemen bij ‘veilig huilen’. Draag je baby dus – zeker de eerste drie, vier maanden – met een gerust hart!

Trees Blom
Draagconsulent – Achterhoek, de Liemers en Arnhem e.o.

Bronvermelding:

• De Oxytocine Factor – Kerstin Uvnäs Moberg
• Lieve Lasten – I.C. van Hout
• A Baby Wants to be Carried – Evelin Kirkilionis